Enflasyon, genel olarak fiyat seviyelerinin artması ve paranın değer kaybetmesi anlamına gelir. Enflasyon düzeltmesi ise, mali tabloların, paranın satın alma gücündeki değişimler nedeniyle gerçek durumu yansıtmayacak şekilde etkilendiği durumlarda, enflasyon etkilerini gidermek amacıyla yapılan bir düzeltme işlemidir.
Ülkemizde en son 2004 yılında uygulanan enflasyon düzeltmesi, 2023 yılının sonunda tekrar yapılacak. Bu durumda enflasyon muhasebesi nedir, nasıl yapılır gibi soruların cevaplarını merak ediyor olabilirsiniz. Detayları sizin için derledik.

Enflasyon Muhasebesi Nedir?

Enflasyon muhasebesi, bir şirketin finansal tablolarındaki parasal olmayan hesap kalemlerinin, finansal tabloların hazırlandığı tarihteki satın alma gücünü yansıtmak amacıyla, ilgili tutarların düzeltme katsayısı ile çarpılarak yeniden hesaplandığı bir muhasebe yöntemidir.

Türkiye’de Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması

Enflasyon düzeltmesi Türkiye’de ilk olarak, 5024 sayılı kanun ile 30 Aralık 2003 tarihinde, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298. maddesinde değişiklik yapılarak ve kanuna geçici 25. madde eklenerek yürürlüğe girmiştir.
İlgili maddeye göre:

• Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin malî tabloları, fiyat endeksindeki artışın içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde % 10’dan fazla olması halinde enflasyon düzeltmesine tâbi tutulur.
• Enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki şartın birlikte gerçekleşmemesi halinde sona erer.

Bu hükümler kapsamında Türkiye’de 2003 ve 2004 yıllarında enflasyon düzeltmesi yapılmış, 2005 yılında ise şartlar sağlanmamıştır. Bu tarihten sonra ilk defa bu yıl enflasyon düzeltmesi yapılacaktır. Resmi Gazete’de yayınlanan tüm detaylara VUK Genel Tebliğ 555 linkinden ulaşabilirsiniz.

Enflasyon Muhasebesi ile İlgili Temel Kavramlar

Enflasyon düzeltmesi yaparken karşınıza çıkacak bazı kavramları gözden geçirmek ve kısaca tanımlamak önemli olabilir.

Parasal ve Parasal Olmayan Kalemler

Ulusal para biriminin değerindeki dalgalanmalar karşısında nominal değerleri sabit kalan, ancak satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen varlıklar, parasal kalemler olarak adlandırılır.
Parasal kalemler dışındaki varlıklar ise Parasal Olmayan Kalemler olarak sınıflandırılır.

Düzeltme Katsayısı

Malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayı, düzeltme katsayısıdır. Bu katsayılar hesaplanırken TEFE(ÜFE) sistemi kullanılır.

Taşıma İşlemi

Mali tablolardaki parasal ve parasal olmayan tutarların, belirli bir dönemin sonundaki güncel değerlerini hesaplamak için kullanılan işleme “taşıma işlemi” denir.
Bu işlem sırasında kullanılan taşıma katsayısı, mali tabloların ait olduğu döneme ait fiyat endeksinin, bir önceki dönemin sonundaki (yıl içinde işe başlayanlar için işe başlanılan döneme ait) fiyat endeksine bölünmesiyle hesaplanan bir katsayıdır.

Enflasyon Muhasebesi Nasıl Yapılır?

Enflasyon muhasebesi düzeltmeleri ile ilgili 3 farklı model bulunur:

• Mali tabloların belirlenen genel bir endeks yardımıyla düzeltilmesini savunanların geliştirdiği, Genel Fiyat Düzeyi Muhasebesi.
• Tablolardaki tarihi değerlerin cari değerleri ile gösterilmesi gerektiğini ileri sürenler tarafından ortaya atılan, Cari Maliyet Muhasebesi Yöntemi.
• İki metodun olumlu taraflarından yararlanılması amacıyla birlikte kullanılması gerektiğini düşünenlerin savunduğu, Karma Yöntem.

Ülkemizde enflasyon düzeltmesi içinGenel Fiyat Düzeyi Muhasebesi kullanılır. Bu yöntemle enflasyon muhasebesi yaparken şu adımları takip etmelisiniz:

• Düzeltmeye esas parasal olmayan kalemleri belirleyin.
• Düzeltmeye esas tarihleri tespit edin.
• Düzeltmeye esas tarih ile enflasyon muhasebesinin uygulanacağı tarih olan 31 Aralık 2023 arasındaki düzeltme katsayısını hesaplayın.
• Düzeltilecek tutar ile düzeltme katsayısını çarpın.

Mikro Yazılım Programlarında Enflasyon Muhasebesi Nasıl Yapılır?

Mikro Yazılım erp programlarında enflasyon muhasebesi işlemlerinizi kolayca gerçekleştirebilmeniz için online destek merkezimiz Buluo’da detaylı bir rehber hazırladık. Rehberimize Mikro Yazılım Programlarında Enflasyon Muhasebesi Uygulamaları linkinden ulaşabilirsiniz.

Enflasyon Muhasebesi Neden Gereklidir?

Enflasyon düzeltmesi, mali tabloların gerçek ekonomik durumu yansıtmasını sağlayan bir muhasebe pratiğidir. Bu, işletmelerin ve ekonominin sağlıklı bir şekilde işlemesini ve kararlarını daha doğru bir şekilde almasını sağlar.
Örneğin, yüksek enflasyon ortamında, işletmelerin maliyetleri ve giderleri nominal olarak artar. Ancak, enflasyon düzeltmesi yapılmazsa, bu artışlar mali tablolara yansıtılmaz ve işletmelerin kârlılık oranları yanıltıcı bir şekilde yüksek görünür. Bu durum, işletmelerin vergi yükünü artırabilir ve yatırımcıları yanıltabilir.
Ayrıca, işletmelerin varlıkları (örneğin, makine ve teçhizat) nominal değerleriyle kaydedilirse, amortisman giderleri yanıltıcı olabilir ve işletmelerin vergi mükellefiyetini artırabilir.
Enflasyon düzeltmesi, bu tür yanıltıcı etkileri giderir ve işletmelerin gerçek mali durumlarını daha iyi anlamalarına; işletmelerin sermaye değerlerini korumalarına ve enflasyonun getirdiği riskleri azaltmalarına yardımcı olur.

Enflasyon Düzeltmesini Kimler Yapmak Zorundadır?

Aşağıdaki şartları sağlayanlar, enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadır:

• Kazançları bilanço usulune göre tespit edilenler (A.Ş., Ltd, komandit şirket, kollektif şirket ve kooperatifler).
• Yeni işe başlayanlar. 31 Aralık 2023 ya da enflasyon düzeltmesinin oluştuğu gelecek dönemde yeni işe başlayanlar için farklı bir uygulama söz konusu değildir.

Kooperatifler Enflasyon Düzeltmesi Yapacak mı?

Bu konuyla ilgili durumu şu şekilde özetleyebiliriz:

• Kooperatif kurumlar vergisi mükellefi ise enflasyon düzeltmesi yapacaktır.
• Eğer kooperatif kurumlar vergisi mükellefi değilse fakat bir iktisadi işletmesi varsa, söz konusu bu iktisadi işletme enflasyon düzeltmesi yapmalıdır.

Avukatların Enflasyon Düzeltmesi Yapması Mümkün mü?

Serbest meslek kazanç defteri tutan serbest meslek erbabı mükellefler dolayisiyla avukatlar, enflasyon düzeltmesi yapmaz.

Enflasyon Düzeltmesini Kimler Yapmaz?

Kayıtlarını TL cinsinden tutmayanlar ve ilgili kayıtları yabancı para cinsinden tutmaktan vazgeçip TL cinsine dönüş yapma süresi 3 yılı geçmeyenler enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda değildir.
Ayrıca işletme esasına göre defter tutanlar, serbest meslek mensupları da amortisman hariç olmak üzere enflasyon düzeltmesi yapmaz.

Enflasyon Muhasebesi Örneği

Diyelim ki XYZ İnşaat A.Ş., 31 Aralık 2023 tarihindeki bilançosunu enflasyon düzeltmesine tabi tutmak istiyor. Şirketin bilançosundaki ana kalemler aşağıdaki gibidir:

Aktif:

• Dönen Varlıklar: 700.000 TL
• Duran Varlıklar: 1.200.000 TL

Pasif:

• Kısa Vadeli Borçlar: 150.000 TL
• Uzun Vadeli Borçlar: 500.000 TL
• Öz Sermaye: 1.250.000 TL

1. Düzeltilecek Tarihler ve Tutarlar Belirlenir: Şirket, dönen varlıklar ve duran varlıklar için ayrı ayrı düzeltilmelidir. Şirket, 31 Aralık 2023 tarihini düzeltme tarihi olarak seçer.
2. Düzeltme Katsayıları Hesaplanır: Düzeltme katsayısı hesaplanırken, 31 Aralık 2023 tarihine ait endeks ile 31 Aralık’tan bir önceki yıl sonundaki endeks arasındaki fark kullanılır. Örneğin:
   31 Aralık 2023 TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi): 1400
   31 Aralık 2022 TÜFE: 1200
   Düzeltme Katsayısı = 1400 / 1200 = 1.1667 (yaklaşık olarak)
3. Değerler Yeniden Hesaplanır:

• Dönen Varlıklar (örneğin stoklar): 700.000 TL * 1.1667 ≈ 816.69 TL
• Duran Varlıklar (örneğin binalar ve makineler): 1.200.000 TL * 1.1667 ≈ 1.400.04 TL

1. Farklar Kaydedilir:

• Dönen Varlıklar için fark: 816.69 TL – 700.000 TL = 116.69 TL
• Duran Varlıklar için fark: 1.400.04 TL – 1.200.000 TL = 200.04 TL

1. Enflasyon Düzeltme Hesaplarına Kayıt Yapılır:

• Dönen Varlıklar için Enflasyon Fark Hesabı (Alacak): 116.69 TL
• Duran Varlıklar için Enflasyon Fark Hesabı (Alacak): 200.04 TL

1. Bilanço Düzeltmesi:
   Düzeltilmiş Bilanço Aktif:
   Dönen Varlıklar: 816.69 TL
   Duran Varlıklar: 1.400.04 TL
   Düzeltilmiş Bilanço Pasif:
   Kısa Vadeli Borçlar: 150.000 TL
   Uzun Vadeli Borçlar: 500.000 TL
   Öz Sermaye: 1.566.73 TL (Başlangıçta 1.250.000 TL olan sermayeye 316.73 TL’lik olumlu fark eklendi.)

Enflasyon Muhasebesi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Enflasyon düzeltmesi konusuyla ilgili sıkça sorulan sorulardan bazılarının cevaplarını sizin için derledik.

Enflasyon muhasebesi hangi hesaplara uygulanır?

Enflasyon düzeltmesi, Parasal Olmayan Kalemler olarak sınıflandırılan hesaplara uygulanır.
Örnek, stoklar hesabı.

Enflasyon muhasebesi vergiye tabi midir?

Bu sorunun cevabı, yapılan hesabın gelir tablosuyla ilişkilendirilmesiyle ilgilidir. Örneğin 2023 yılı için yapılacak düzeltmeler gelir tablosuyla ilişkilendirilmeyeceği için vergilendirilmez. Ama gelecek dönemlerde, örneğin 2024 yılında gelir tablosuyla ilişkilendirilen düzeltme farkları için vergi uygulanabilir.

Enflasyon muhasebesi hangi mali tablolarda uygulanır?

Mali tablolar içinden sadece bilanço, enflasyon düzeltmesine tabi tutulabilir.

Enflasyonun bilançoya etkileri Nelerdir?

**Bu etkiler parasal kalemler ve parasal olmayan kalemler üzerindeki etkiler olmak üzere iki başlık altında değerlendirilir. Parasal kalem, paranın değerinin değişmesiyle nominal değeri aynı kalmakla beraber satın alma güçleri fiyat hareketlerinin aksi yönde değişen kalemler olarak tanımlanabilir. Örneğin fiyatlar yükseldiğinde söz konusu kalemin satın alma gücü düşüyorsa bu kalem parasal kalem olarak adlandırılır. Parasal olmayan kalem ise paranın değerinin değişmesine benzer bir şekilde nominal değeri de değişen, ancak satın alma gücü aynı kalan kalemlerin adıdır.

2024 yılında enflasyon muhasebesi uygulanacak mı?

Evet, enflasyon düzeltmesi için gereken şartlar sağlandığından, 2024 yılında enflasyon muhasebesi uygulanacak. Buna göre 31.12.2023 tarihi baz alınarak düzeltilmiş değerler ile 2024 yılı için açılış bilançosu oluşturulacak.

2024 yılında her geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi yapılacak mı?

Eğer düzeltme şartlarının devam ettiği bir durum söz konusu olursa, izleyen geçici vergi dönem sonu bilançoları da düzeltme işlemine tabi tutulur.

---

Enflasyon muhasebesi gibi karmaşık işlemleri kolayca yapmak ve muhasebenizi zahmetsizce tutmak için Mikro Yazılım muhasebe programı ile işinize verim katın!

e-dönüşüm uygulamalarının kapsamının her geçen gün artırıldığı şu günlerde 2023’te e-deftere geçiş zorunluluğunu belirleyen şartları bir araya getirdik.

e-Defter nedir, ne işe yarar?

Tüccarlar ve işletmeler, Vergi Usul Kanunu (VUK) ve Türk Ticaret Kanunu (TTK) gereği, ticaret hayatları süresince bazı ticari defterleri tutmak zorundadır. İşte bu defterlerin belirli format ve standartlara uygun şekilde elektronik ortamda hazırlanması, bastırılmadan kaydedilmesi, değişmezliği, bütünlüğü ve doğruluğunun garanti altına alınması ve resmi makamlarca ispat aracı olarak kullanılmasını sağlayan elektronik kayıt ve hukuki ve teknik düzenlemeler bütününe ise e-defter denir. Özetleyecek olursak, e-defter temelde büyük defter ve yevmiye defterinin yeni, modern, dijital halidir.

e-Defter ile işletmenin mali durumu, borç ve alacağı, yıl içinde aldığı tüm sonuçları kaydedilir. Resmi kurumlar da bu kayıtları baz alarak tespitte bulunur. Elektronik ortamda tutulan e-defter ile Maliye Bakanlığı’na elektronik imza ile berat verilir. Usul ve esaslarını yayınladığı tebliğler ile Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) belirlediği, defter dosya özetlerini barındıran, mali mühür ile imzalanıp mükellef tarafından GiB’e beyan edilen dokümana e-defter beratı denir.

1 Sıra numaralı Elektronik Defter Genel Tebliği’nde yer alan şartları taşıyan tüm gerçek ve tüzel kişiler e-defteri kullanabilir.

2023 için e-Defter geçiş hadleri

e-Defter zorunluluğu, 2021 yılı vergi mükelleflerinin ödediği vergi oranlarına göre belirleniyor. Şu ana kadar e-defter mükellefi olmayan meslek grupları, ciro limitinin 4 milyona çekilmesi sonucunda çok yakında e-defter uygulaması ile tanışacak.

Kısacası, 2021 yılı vergi dönemleri içinde cirosu 4 milyon TL ve üstü olan gerçek ve tüzel mükelleflerin, 1 Ocak 2023 tarihine kadar e-defter uygulamasına geçmesi gerekiyor. Bununla birlikte zorunluluk kapsamında olmayan birçok şirket de e-dönüşüm uygulamalarının getirdiği avantajlardan faydalanabilmek için gönüllü olarak e-defter sistemine geçiş yapabilir. E-Dönüşüm fırsatlarının yanı sıra, sisteme erkenden geçiş yapan bu şirketler, değişen mevzuatlara da kolayca uyum sağlayabilir.

VUK kapsamında zorunlu tutulması sebebiyle, geçiş yapılmaması halinde şirketlere cezai yaptırımlar uygulanabilir.

e-Defterin avantajları nelerdir?

–Kolaylık
e-Defter sayesinde resmi defterlerinizi kaybolma veya hasar görme riski olmadan büyük kolaylıkla tutabilirsiniz.

–Güvenlik
e-Defter ile belirli standartlara göre hazırladığınız ve elektronik olarak GİB’e gönderdiğiniz yevmiye defteri ile defter-i kebiri, dosyalar halinde yasal olarak belirlenen süre boyunca güvenle saklayabilirsiniz.

–Düşük maliyet
E-Defter uygulaması sayesinde yazıcı, kağıt, tasdik, saklama ve depolama maliyetlerini ortadan kaldırırsınız.

–Artan verimlilik
İş gücünden ve zamandan tasarruf ederek verimliliği artırırsınız

–Denetime uygunluk
Uluslararası format ve standartlara uygun çalıştığınız için şirketinizi iç ve dış denetime hazır hale getirirsiniz.

e-Defterden nasıl yararlanabilirsiniz?

Mikro Yazılım ticari programlarıyla e-Defterden yararlanabilirsiniz. Mikro Yazılım programları ve e-Defter modülü ile GİB’in belirlediği standartlara uygun olarak hazırladığınız yevmiye defteri ile defter-i kebiri otomatik olarak GİB sistemine gönderebilir, ayrıca Mikro Yazılım’ın özel entegratörlüğü sayesinde e-defter yedekleme hizmetinin avantajlarından faydalanabilirsiniz. E-defterinize Mikro Yazılım’ın e-Defter Portalı üzerinden tek tıkla erişebilir, farklı ortamlardaki verilerinizi kayıp, zarar görme ve virüs gibi risklere karşı Mikro Yazılım güvencesi ile koruyabilirsiniz. Ayrıca gerektiğinde defter ve beratlarınızı resmi makamlara zahmetsizce ibraz edebilirsiniz.

e-Deftere nasıl başvurabilirsiniz?

Tüzel kişiyseniz mali mühür; gerçek kişiyseniz elektronik imza ile GİB’in web sitesinden “Mikro e-Defter 1.02” opsiyonunu seçerek e-deftere kolayca başvuruda bulunabilirsiniz. Eğer e-deftere daha önce başvurduysanız e-defter başvurunuzun durumunu sorgulayıp hangi aşamada olduğunu görebilirsiniz.

e-Fatura ve e-Arşive geçen e-Deftere de geçmek zorunda mı?

e-Fatura uygulamasına zorunlu olarak geçen mükelleflerin e-defter uygulamasına da geçmesi zorunluluk kapsamında. e-Fatura mükellefi aynı zamanda e-arşiv mükellefi de olduğu için, e-arşive zorunlu olarak geçen mükelleflerin de e-defteri zorunlu olarak kullanması gerekiyor.

Microsoft, Windows Server 2012/2012 R2’nin uzatılmış desteğinin 10 Ekim 2023’te son bulanacağını hatırlattı. Bunun yanında Microsoft SQL Server 2012’nin 12 Temmuz 2022’de kullanımdan kaldırılacağını belirtti. Destek sonuna ulaşan ürünler artık güncelleme alamayacak ve yeni çıkan zafiyetlere karşı korumasız kalacak.

Destek bitiş tarihine kadar yükseltme yapamayan ve bir kurumsal sözleşme kaydı kapsamında Yazılım Güvencesi veya abonelik lisanslarına sahip olmayan müşteriler, SQL Server 2012 ve Windows Server 2012 ve 2012R2 için üç yıl daha güvenlik güncellemesi almak için Genişletilmiş Güvenlik Güncelleştirmeleri satın alma seçeneğine sahip olacaklar.

Zaman kaybetmeden geçiş planlarını organize edin!

Microsoft, IT yöneticilerine zaman kaybetmeden Windows Server 2019 ve SQL Server 2019’a yükseltme yapmalarını öneriyor. Sizde geçiş işlemleri için bizi 444 1 229’dan arayabilir, profesyonel IT kadromuz ile geçiş işlemlerinizi hızlıca yapabiliriz.

509 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde değişiklik yapılmasına dair Tebliğ (Sıra No: 535) 22.01.2022 tarih ve 31727 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Tebliğin getirdiği başlıca değişiklikler ise şöyle:

1. Brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı)

-2018, 2019 veya 2020 hesap dönemleri için 5 milyon TL
-2021 hesap dönemi için 4 milyon TL
-2022 veya müteakip hesap dönemleri için 3 milyon TL ve üzeri olan mükellefler

belirtilen brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) şartını 2020 veya 2021 hesap dönemlerinde sağlayanlar 1 Temmuz 2022 tarihine kadar; 2022 veya müteakip hesap dönemlerinde sağlayanlar ise ilgili hesap dönemini izleyen yedinci ayın başına kadar e-fatura ve e-arşiv sistemine geçmek zorunda. Peki e-defter uygulamasına geçişte neler değişti?

-2021 yılı brüt satış hasılat 4 milyon TL ve üzeri olan firmalar 1 Ocak 2023 tarihinde,
-2022 veya müteakip hesap dönemlerinde sağlayanlar ise ilgili hesap dönemini izleyen hesap dönemi başında,
-2022 yılı brüt satış hasılatı 3 milyon TL ve üzeri olan firmalar ise 1 Ocak 2024 tarihinde e-Defter uygulamasına geçmek zorunda.

Bunun haricinde dikkat çeken bir diğer değişiklik ise şöyle:

“IV.1.4. e-Fatura Uygulamasına Geçiş Zorunluluğu” başlıklı bölümünün (a) fıkrasının (1) numaralı bendi aşağıdaki şekilde ve (4) numaralı bendinde yer alan “aracıları” ibaresi “aracıları ile kendilerine veya aracı hizmet sağlayıcılarına ait internet sitelerinde veya diğer her türlü elektronik ortamda mal veya hizmet satışını gerçekleştiren mükelleflerden, 2020 veya 2021 hesap dönemleri için 1 Milyon TL, 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 500 Bin TL ve üzeri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) olanlar.” şeklinde değiştirilmiş ve aynı fıkraya aşağıdaki bentler eklenmiş, (b) fıkrasında yer alan “mükelleflerin” ibaresi “mükellefler ile ihtiyari olarak uygulamaya dahil olan mükelleflerin, birbirlerine” şeklinde ve aynı fıkrada yer alan “düzenleyecekleri” ibaresi “düzenlemeleri ve almaları gereken” şeklinde değiştirildi.

“1- Brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı)
-2018, 2019 veya 2020 hesap dönemleri için 5 milyon TL,
-2021 hesap dönemi için 4 milyon TL,
-2022 veya müteakip hesap dönemleri için 3 milyon TL ve üzeri olan mükellefler.

7- Gayrimenkul ve/veya motorlu taşıt, inşa, imal, alım, satım veya kiralama işlemlerini yapanlar ile bu işlemlere aracılık faaliyetinde bulunan mükelleflerden brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı);
-2020 veya 2021 hesap dönemleri için 1 milyon TL,
-2022 veya müteakip hesap dönemleri için 500 bin TL ve üzeri olan mükellefler.

8- Kültür ve Turizm Bakanlığı ile belediyelerden yatırım ve/veya işletme belgesi almak suretiyle konaklama hizmeti veren otel işletmeleri.”